Toespraak burgemeester Susanne Scheepers bij de opening van het Archeofestival Sempervivetum

Als meisje uit Bocholtz ben ik opgegroeid met de grens. Een grens die hier en daar markeerde. Wie de grens passeerde kwam in een schijnbaar andere wereld terecht. Eentje met D-Marken en veelal andere producten in de supermarkt. Een kleine stap vanuit Bocholtz die – ondanks onze gedeelde Ripuarische tongval – toch voelde als een ‘andere wereld’.

Grenzen zijn mensenwerk. Ze zijn een historisch fabricaat. Maar door de eeuwen heen is er over en weer altijd contact geweest. Dus zo anders was die wereld niet. Want niet zelden groeiden deze contacten uit tot liefdes die tot huwelijken en kinderen leidden. Zelf woonde ik ook een aantal jaren over de grens; weliswaar niet in Duitsland, maar in de Deutschsprachige Gemeinschaft in België. Ik ben dus letterlijk en figuurlijk een kind van de grensstreek.

Voordat ik zo meteen de geschiedenisklok tweeduizend jaar terugzet naar de Romeinse vallei van Bocholtz, blijf ik graag nog even stilstaan bij mijn eigen verleden i Bóchus en Zumpelveld. Ik durf te stellen dat die grens buiten een begrenzing die min of meer bepaalde wie we waren, ook een uitdaging vormde. Je wilde er overheen. Met man en macht. Je was nieuwsgierig naar de overkant, wilde weten of het gras er echt groener was en de koffie goedkoper.

Voor de komst van kabel-tv keken we voornamelijk naar de Duitse zenders. Op de woensdagmiddag stond de televisie in de grensstreek altijd afgestemd op het populaire kinderprogramma ‘Sport-Spiel-Spannung’ en ‘die Sendung mit der Maus’. We hoorden ‘Hoss Cartright en Little Joe’ van Bonanza, Pippi Langkous of de volledige bemanning van de Enterprise Duits praten. Voor ons was de Duitse taal alomtegenwoordig; zowel in het Wilde Westen als Intergalactisch.

Omdat ik de laatste jaren steeds meer de indruk krijg dat we de nieuwsgierigheid in elkaar – aan weerszijden van de grens – wat dreigen kwijt te raken, denk ik dat onder andere projecten als dit Archeofestival Sempervivetum juist zo belangrijk zijn. Want we spreken elkaars taal niet meer zo vanzelfsprekend als in mijn jeugd.

Maar ik ben hier vandaag op deze feestelijke dag niet gekomen om te klagen – juist integendeel. Ik beschouw dit festival, dat als het ware onze gezamenlijke ambitie om uiteindelijk te komen tot de realisatie van ons grensoverstijgend Romeins Villapark onderstreept, als een uitnodiging om met elkaar in deze regio onze historische verbondenheid te vieren.

Kunst en cultuur bieden de handvaten om ons in elkaar of in situaties in te leven. Het helpt ons de ander te zien, hem of haar waar te nemen. Het brengt warmte in koude dagen, maar verkoelt ook ons gemoed wanneer de tijd en gebeurtenissen van elke dag oververhit raken. Het is prachtig dat het Archeofestival Sempervivetum een brug slaat van het hier en nu naar het Romeinse verleden. We vieren wat ons bindt.

Ik zei net al dat grenzen mensenwerk zijn. Wij hebben ze getrokken en bepaald wie er binnenvallen en wie erbuiten. Tweeduizend jaar geleden bestond de huidige staatkundige grens nog niet. Sterker nog; de Romeinen streken neer en bouwden villa’s, landbouwbedrijven en grafmonumenten in deze streek. De vruchtbare lössgronden zorgden ervoor dat de Romeinen niet verder trokken, maar bleven. In zekere zin wisten die Romeinen tweeduizend jaar geleden al dat het leven hier goed is, dat je in deze vruchtbare vallei een bestaan kunt opbouwen. Niet voor niets staat deze grensregio internationaal te boek als een archeologische hotspot.

Het mag symbolisch genoemd worden dat de Romeinse villa Dellender/Butterweise exact op de grens is gesitueerd. De grens doorsnijdt de villa als het ware en maakt duidelijk dat we in ieder geval al door de Romeinen werden gezien als één gebied.

Nu onze Duitse buren al zoveel jaren onze gewaardeerde vrienden zijn en we elkaar opzoeken om concreet te werken aan grensoverstijgende projecten – bijvoorbeeld op het gebied van veiligheid, werkgelegenheid, kunst en cultuur – ligt het voor de hand om ook ons gemeenschappelijke Romeinse verleden thematisch op te pakken. De infrastructuur in de vorm van musea en kenniscentra in Heerlen, Aken, Venlo, Keulen en Tongeren, maar ook qua belevingsplekken in het landschap of als fiets- en wandelroutes biedt deze regio specifieke “Unique Selling Points”. Je kunt het verleden letterlijk beleven, als een ‘historische sensatie’ zelfs. Geschichte als Erlebnis.

Gelukkig voelen we de urgentie om datgene wat ons historisch bindt, namelijk die gemeenschappelijke Romeinse historie, samen op te pakken in een aansprekend toeristisch project. Alles in de wetenschap dat het vergroten van onze gezamenlijke toeristische attractiviteit wordt ingegeven door het besef dat het geheel meer is dan de som der individuele kwaliteiten.

Ik geloof in gezamenlijkheid, in Gemeinschaft. Alleen zo kunnen we uitdagingen aangaan. Onze Euregio, ongeacht in welk land je je bevindt, wordt juist getekend door deze ge-meenschapscultuur waarin de onderlinge band, de saamhorigheid onze grootste troef-kaart is. Het vaak genoemde Rijnlands model waarin de sociale verzorgingsstaat als belangrijker wordt gezien dan de vrije marktwerking met een hoofdrol voor de winst van aandeel-houders, vindt niet zonder reden zijn oorsprong aan weerszijden van de Rijn.

We hebben dus een lange traditie als het om gezamenlijkheid gaat. Ik denk dat we met dit project voortbouwen op deze beproefde traditie. Samen komen we verder.

Het is mooi dat we ook op bestuurlijk niveau zeker niet op gesloten grenzen stuiten, maar dat de gemeente Simpelveld samen met de Stadt Aachen, De StädteRegion Aachen, en de Stadsregio Parkstad partners vindt die gezamenlijk vorm en inhoud willen geven aan de opstart tot realisatie van dit grensoverstijgend Romeins Villa Landschapspark.

Het grensoverstijgend uitdragen van onze gezamenlijke historie voelt voor mij als een unieke kans om de nieuwsgierigheid en interesse in elkaar te vergroten. We leren elkaar verstaan en wellicht ook weer elkaars taal spreken, zoals gebruikelijk was toen ik hier opgroeide. Ik verheug me dan ook zeer op de onderlinge samenwerking waarin we onze verbondenheid koesteren, ze onderhouden, ze pflegen.

De geschiedenis levend houden, beste mensen, beschouw ik als een daad van beschaving. Vandaag vindt dus niet alleen deze feestelijke aftrap plaats voor de ontwikkeling van het grensoverstijgend Romeins Villapark, maar ook voor de tweede editie van het Archeofestival Sempervivetum, een festival waarin de verbeelding van de Romeinse historie tweetalig centraal staat. Het behoeft geen uitleg dat ik dit festival, zeker in het licht van onze toekomstige ambities op dit historische terrein, een warm hart toedraag. Initiatieven als dit laten zien dat de historie leeft, dat ze vandaag ademt in ons bestaan en dat ze ons ideeën en inspiratie aanreikt voor morgen.

Ik wens ons als partners alle ambitie, succes en grenzeloos plezier in het bouwen aan dit ambitieuze Romeinse villapark toe. De bezoekers en niet te vergeten de initiatiefnemers van het Archeofestival Sempervivetum wens ik een aantal inspirerende dagen toe waarin de onderdompeling in onze Romeinse tijd invoelbaar wordt.

Ik ben blij het van dichtbij mee te mogen maken. Ik ben nog blijer er samen met u een steen aan bij te kunnen dragen.

Burgemeester Susanne Scheepers